Α. Κωβαίος: “Το ναυάγιο της γερμανικής διπλωματίας στο Αιγαίο”

kovaios vima 18102020Ο Άγγελος Κωβαίος δημοσίευσε ένα άρθρο στο ΒΗΜΑ της 18.10.2020:

Το ναυάγιο της γερμανικής διπλωματίας στο Αιγαίο – Τα λάθη του Βερολίνου, το παιχνίδι του Ερντογάν και η αναζήτησή διεξόδου

Τις δυνατότητες απεγκλωβισμού από το διπλωματικό ναυάγιο στο οποίο οδηγήθηκαν οι ατυχείς απόπειρες διαμεσολάβησης στα ελληνοτουρκικά, αναζητεί η κυβέρνηση του Βερολίνου.

Κατά το διάστημα των τελευταίων δυόμισι μηνών και έπειτα από αλλεπάλληλες συναντήσεις, τηλεφωνικές επικοινωνίες και παρασκηνιακές συζητήσεις, η γερμανική διπλωματία βρέθηκε πολλαπλώς εκτεθειμένη.

Η στάση την οποία τήρησε και οι ίσες αποστάσεις μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας δεν απέφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αντιθέτως, όπως διαπιστώνεται τις τελευταίες ημέρες, έδωσαν την δυνατότητα στον Ερντογάν να θέσει σε δοκιμασία τα όρια της ελληνικής κυβέρνησης, την αξιοπιστία της γερμανικής και την δυνατότητα της ίδιας της ΕΕ να αντιμετωπίσει μία πρωτόγνωρη για εκείνην συνθήκη.

Πολλαπλώς εκτεθειμένο το Βερολίνο

Εξ αρχής, οι διπλωματικοί παράγοντες στο Βερολίνο και η ίδια η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, ενήργησαν με προφανή ανεκτικότητα απέναντι στα παιχνίδια του Ερντογάν. Αποτέλεσμα ήταν να βρεθεί το Βερολίνο εκτεθειμένο σε τουλάχιστον τρεις περιπτώσεις.

Η πρώτη ένδειξη που όπως φάνηκε δεν αξιολογήθηκε σοβαρά, καταγράφηκε όταν ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου «έκαψε» την υποτιθέμενη μυστική τριμερή συνάντηση Ελλάδας, Γερμανίας, Τουρκίας στο Βερολίνο, δημοσιοποιώντας τις παρασκηνιακές συζητήσεις για την προπαρασκευή της.

Το δεύτερο άδειασμα από τον Ερντογάν ήλθε προ ημερών, με το άνοιγμα του παραλιακού δρόμου στα Βαρώσια της Κύπρου. Μία κίνηση με την οποία προφανώς επιδίωξε να προκαλέσει το σύνολο της διεθνούς κοινότητας.

Η τρίτη μεγάλη πρόκληση εκδηλώθηκε με την έκδοση της τελευταίας NAVTEX για το «Oruc Reis» στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και στα όρια των χωρικών υδάτων, μόλις λίγες ημέρες έπειτα από την γερμανική διαμεσολάβηση για την συνάντηση Δένδια – Τσαβούσογλου στην Μπρατισλάβα. Εκεί όπου υποτίθεται ότι είχε συμφωνηθεί η ανακοίνωση της ημερομηνίας για την έναρξη των διερευνητικών επαφών.

Η τελευταία αυτή πρόκληση σημειώθηκε ενώ ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας ετοιμαζόταν για ένα νέο ταξίδι – αστραπή σε Αθήνα, Λευκωσία και Άγκυρα. Αναγκαστικά και αμήχανα ακύρωσε εν τέλει την επίσκεψη στην τουρκική πρωτεύουσα και έφτασε στην Ελλάδα και την Κύπρο, σε ένδειξη (όψιμης) συμπαράστασης.

Η περιφρονητική αυτή στάση του Ερντογάν απέναντι στην κυβέρνηση του Βερολίνου έχει ερείσματα, τα οποία φάνηκε ότι η γερμανική διπλωματία και πολιτική ηγεσία δεν εκτίμησε εγκαίρως και με βάση τα νέα δεδομένα. Ένα από αυτά είναι η γνωστή πολιτική επιρροή των περίπου 4 εκατομμυρίων τουρκογενών ψηφοφόρων της Γερμανίας, ένα άλλο οι γερμανικές επενδύσεις στην Τουρκία, ένα τρίτο η έκθεση ευρωπαϊκών τραπεζών και ασφαλιστικών ταμείων στο κατά τα άλλα χαμηλό, αλλά ακριβό, τουρκικό χρέος. Την ίδια στιγμή, σημαντική επίδραση στην γερμανική στάση έχει και η εκκρεμότητα των εξαγωγών οπλικών συστημάτων στην Τουρκία, η οποία έχει παγώσει εξ αιτίας του εμπάργκο, έπειτα από την τουρκική εισβολή στη Σύρια.

Πέραν των αντικειμενικών παραμέτρων και των συμφερόντων τα οποία καθορίζουν πολιτικές στάσεις και συμπεριφορές, η γερμανική πολιτική εν γενεί κατατρύχεται από από κάποια σοβαρά ελλείμματα.

Πολιτικοί παράγοντες στην Αθήνα, με μακρά διπλωματική εμπειρία και γνώση των χαρακτηριστικών της γερμανικής πολιτικής ζωής, επισημαίνουν την παράμετρο της διαχρονικής διπλωματικής απειρίας του Βερολίνου. «Δεν έχουν εμπειρία διαχείρισης της ίδιας της δύναμης τους», σημειώνει κορυφαίο πολιτικό στέλεχος και προσθέτει κάποια επιπλέον στοιχεία. Μεταξύ αυτών, η εμμονική προσκόλληση των Γερμανών στην οικονομική ισχύ, η οποία όμως δεν παρέχει και την δυνατότητα δυναμικών διπλωματικών παρεμβάσεων, αντίστοιχων με εκείνων των Αμερικανών.

«Δεν είναι στρατιωτική δύναμη»

Η ίδια πηγή αναφέρει και τον εγκλωβισμό των Γερμανών «στα ιστορικά τους συμπλέγματα», αλλά και μία καθοριστική παράμετρο η οποία περιορίζει εκ των πραγμάτων την αποτελεσματικότητα των διπλωματικών παρεμβάσεων του Βερολίνου: «Η Γερμανία δεν είναι στρατιωτική δύναμη και αυτό τους περιορίζει σημαντικά, σε σχέση με τους Γάλλους». Επιπλέον, επιδρά η ρηχή γνώση ως προς την διαχείριση των ανισορροπιών στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, αλλά και το γεγονός ότι ακόμη και έμπειροι πολιτικοί συχνά θεωρούν αξιόπιστο τον κάθε συνομιλητή (εν προκειμένω, τον Ερντογάν) και παίρνουν τα λόγια του τοις μετρητοίς.

Στο πλαίσιο αυτής της ανάλυσης, το ίδιο πολιτικό πρόσωπο εκτιμά ότι «στο Βερολίνο πρέπει έπειτα από όλα αυτά να έχουν πάθει κάποιου είδους σοκ».

Ως προς την απροθυμία επιβολής κυρώσεων, μία εκτίμηση που διαμορφώνεται σε ορισμένους κύκλους στην Αθήνα, καταλήγει στο ότι οι Γερμανοί είναι πράγματι πεπεισμένοι ότι κάτι τέτοιο θα αποχαλινώσει εντελώς τον Ερντογάν στην συγκεκριμένη συγκυρία.

Υπό αυτό το πρίσμα, το ερώτημα προς απάντηση είναι ποια είναι η διέξοδος από την σημερινή κατάσταση.

Κατά τα όσα υπογραμμίζουν οι ίδιοι συνομιλητές, ο Ερντογάν μπορεί αυτή τη στιγμή να εξευτελίζει κάθε έννοια διπλωματίας και μαζί την ίδια την Ευρώπη συνολικά, πλην όμως εξακολουθεί να έχει ανάγκη την Ένωση, ακόμη και έπειτα από την σταδιακή απομάκρυνση του από την συζήτηση περί ένταξης.

Η ατζέντα που θα ενδιέφερε τον Ερντογάν

Σε αυτό το πλαίσιο, ένα ενδεχόμενο λάθος, τόσο της Γερμανίας όσο και άλλων εταίρων, ήταν ότι στην κρίσιμη περίοδο δεν φρόντισαν να δείξουν στον Ερντογάν ότι είναι διατεθειμένοι να βάλουν στο τραπέζι της συζήτησης κάποια ζητήματα, τα οποία για εκείνον είναι κομβικής σημασίας.

Κατά την ίδια συλλογιστική, θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί ο εγκλωβισμός της Ένωσης στην ελληνο-τουρκική διένεξη και η αμήχανη στάση της. Κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό αν στην κατάλληλη χρονική συγκυρία είχαν περιληφθεί στο «πακέτο» της συζήτησης με την Τουρκία, ζητήματα όπως η τελωνειακή ένωση και το προσφυγικό, υπό όρους και προϋποθέσεις.

Στο σημείο που βρίσκονται σήμερα τα πράγματα, το ζητούμενο παραμένει ως προς την εξεύρεση τρόπων αποκλιμάκωσης.

Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η διεύρυνση των συζητήσεων με τον Ερντογάν και η ένταξη της ελληνοτουρκικής διαφοράς σε μία διευρυμένη ατζέντα ευρω-τουρκικής συζήτησης, θα μπορούσε να έχει κάποια ουσιαστικά αποτελέσματα.

Κάντε Εγγραφή στο εβδομαδιαίο Newsletter

* indicates required
Συμπληρώστε το e-mail σας